Zygmunt Andrzej Heinrich, znany jako „Zyga”, „Dziadek” - taternik, doświadczony alpinista złotej ery polskiego himalaizmu, wspinacz skałkowy, instruktor. Działacz Klubu Wysokogórskiego, Polskiego Klubu Górskiego oraz członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi i Himalayan Club. Autor artykułów o tematyce górskiej, a także współautor książki „Ostatni atak na Kunyang Chhisch”.

Zygmunt Andrzej Heinrich, około r. 1975 w Dolinie Bolechowickiej. Fot. Józef Nyka

Urodził się 21 lipca 1937 r. w Łbowie nieopodal Mo­dlina. Młodość spędził w Żywcu, gdzie uczęszczał do liceum. Na studia przeniósł się do stolicy Małopolski. Z zawodu mgr inż. budownictwa ogólnego, pracownik Kombinatu Budownictwa Mieszkaniowego w Krakowie.

Taternictwo zaczął uprawiać w 1958 r., miał wtedy 21 lat i zaczął od przejścia drogi Komornickich na Zamarłej Turni. Kurs wspinaczki robił w podkrakowskich skałkach pod okiem Mariana Bały. Często wspinał się w ostańcach Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

W Tatrach pokonał wiele trudnych dróg oraz wytyczył nowe skomplikowane linie. Na Kazalnicy Mięguszowieckiej latem 1962 r., wraz z Januszem Kurczabem, Eugeniuszem Chrobakiem i Krzysztofem Zdzitowieckim brał udział w pierwszym przejściu lewego Filara. Powstała wówczas pierwsza ekstremalna droga w polskich Tatrach, co było osiągnięciem przełomowym. W kolejnym roku dokonał razem z Chrobakiem i Tadeuszem Łukajtysem pierwszego przejścia zimowego drogi Momatiuka na północno-wschodniej ścianie. W czerwcu 1964 r. poprowadził z Chrobakiem nową drogę środkową częścią północno-wschodniej ściany, a także z Maciejem Pogorzelskim środkowym kominem. Nowe linie poprowadził też na Małym Młynarzu, gdzie na północno-wschodniej ścianie zrealizował pierwsze przejście direttissimy, na Mnichu, Zadnim Mnichu, Żabiej Turni Mięguszowieckiej, Wielkiej Teriańskiej Turni, Zamarłej Turni – w 1970 r. Prawy i Lewy Kant Heinricha, Niżnich Rysach i Koprowym Wierchu – w 1967 r. na północno-zachodniej ścianie, z Chrobakiem i Ryszardem Zawadzkim.

W latach 1962-1963 wspinał się w Dolomitach oraz w 1965 i 1968 r. w Alpach Zachodnich. W Dolomitach pokonał drogi na Cima Grande di Lavaredo, na Cima Ovest, na Torre di Valgrande, na Civetcie. W masywie Mont Blanc przeszedł m.in. w 1965 r. drogą Mangoneta zachodnią ścianę Petit Dru i drogę Contamineta na Petit Jorasses z Kurczabem i Andrzejem Mrozem. W 1968 r. wytyczył z Henrykiem Furmanikiem i Krzysztofem Zdzitowieckim nową drogę na północnej ścianie Grandes Jorasses.

W góry wysokie pojechał pierwszy raz w roku 1966 i od tamtej pory uczestniczył w wielu wyprawach: w Hindukusz, Pamir, Karakorum i Himalaje.

W roku 1973 w Pamirze wszedł normalną drogą na Pik Korzeniewskiej (7105 m), wraz z Markiem Grochowskim, Ryszardem Kowalewskim i Jackiem Rusieckim. W tym samym składzie dokonał pierwszego wejścia przez zachodnią ścianę "Podwierzchołkowej Baszty" przez tzw. Łopatę na Pik komunizmu (7495 m).

W Hindukusz Afgański pojechał pierwszy raz w 1966 r. z krakowską wyprawą. Wszedł wtedy na 12 szczytów, m.in. na wszystkie wierzchołki Noszaka: główny (7492 m), wschodni (7420 m) i środkowy (7400 m). Brał także udział w pierwszym przejściu północno-zachodniej ściany Gumbaz-e Safed (6800 m) z Lucjanem Sadusiem. W 1969 r. dokonał pierwszego wejścia na północny szczyt Malubiting (6843 m), z Andrzejem Kusiem i Ryszardem Szafirskim, a w roku 1969 wszedł na dziewiczy Kunyang Chhish (7852 m), wraz z Andrzejem Zawadą, Janem Stryczyńskim i Szafirskim.

Zygmunt Andrzej Heinrich, Kazimierz Olech i Andrzej Czok
odpoczywają w bazie podczas wyprawy na Mount Everest (wiosna 1980), źr. wikipedia

Od lat 70. jeździł w Himalaje i Karakorum. W zimie 1974 r., razem z Zawadą osiągnął na Lhotse (8516 m) wysokość 8250 m i był to ówczesny światowy rekord w himalaizmie zimowym. W 1976 r. wziął udział w letniej narodowej wyprawie na K2 (8611 m), gdzie na nowej drodze doszedł do wysokości 8070 m. Dwa lata później uczestniczył w polskiej ekspedycji, w trakcie której 22 maja 1978 r., wraz z Wojciechem Brańskim i Kazimierzem Olechem dokonał pierwszego wejścia na Kanczendzongę Środkową (8482 m). Lhotse zdobył 4 października 1979 r., wraz z Jerzym Kukuczką, Januszem Skorkiem i Andrzejem Czokiem. Zimą tego samego roku pojechał na wyprawę, której celem był wierzchołek Mount Everestu (8848 m). Prowadził tam drogę przez Ice Fall, brał udział w zakładaniu wyższych obozów i osiągnął wysokość 8350 m. Wiosną 1980 r., w kolejnej wyprawie, dotarł na nowej drodze do 8450 m. W następnym roku, 7 września 1981 r., razem z Markiem Malatyńskim i Przemysławem Nowackim stanął na dziewiczym południowo-zachodnim wierzchołku Masherbruma (7806 m), niestety partnerzy Heinricha zginęli podczas zejścia. W roku 1983 dokonał pierwszego wejścia na Baturę III (Batura Muztagh III, 7729 m) i IV (7594 m). Kolejny sukces to zimowa wyprawa na Czo Oju (8201 m) w 1985 r., kiedy to 15 lutego, w zespole z Kukuczką dokonał drugiego zimowego wejścia na szczyt, nową drogą. Jeszcze w tym samym roku wraz z Kukuczką, Carlosem Carsolio i Sławomirem Łobodzińskim wszedł nową drogą południowo-wschodnim filarem na Nanga Parbat - na wierzchołki południowy (8042 m) i główny (8125 m). W 1986 roku brał udział w pierwszej zimowej wyprawie na K2. Dwa lata później, w roku 1988 dokonał trzeciego wejście na Baturę I (7795 m).

Nadszedł rok 1989, a Zygmunt Andrzej Heinrich wziął udział w kolejnej ekspedycji. Celem była zachodnia gran Everestu. Zginał w czasie tej wyprawy w lawinie na stokach Khumbutse. 24 maja 1989 r. szczyt zdobył Eugeniusz Chrobak i Andrzej Marciniak. 27 maja, kiedy himalaiści schodzili do obozu bazowego, na stokach Khumbutse zeszła lawina. Porwała ona 6 wspinaczy i na skutek poniesionych obrażeń zginęli Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal i Mirosław Gardzielewski. Chrobak zmarł następnego dnia. Ocalał jedynie Andrzej Marciniak, któremu życie uratował Artur Hajzer wraz z dwoma Nowozelandczykami, Robem Hallem i Garrym Ballem.

Taternikami byli także jego ojciec, brat i siostra.

Anna Makowska

Źródła:
- Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu tom VI, Wydawnictwo Stapis
- z-ne.pl/t,haslo,1701,heinrich_zygmunt_andrzej.html