Stolica Ekwadoru – Quito położona jest na wysokości około 2800 m n.p.m.

Znajduje się w jednej z andyjskich dolin, a przedmieścia Quito również pocięte są monumentalnymi dolinami. To wszystko stanowi cały system dolin, które tworzą niesamowite przełomy i kaniony. Na długości około 60 km od centrum ekwadorskiej stolicy poprowadzono szlak pieszy i rowerowy El Chaquiñán w śladzie dawnej linii kolejowej.
Los Valles – doliny w Quito i na jego przedmieściach
Sieć dolin w stolicy Ekwadoru i na jego przedmieściach stanowią liczne rzeki oraz strumienie, które przepływają przez samo miasto oraz przez jego południowe, wschodnie i północne przedmieścia. Rio Machangara – przepływa przez Quito i wpada do Rio San Pedro. Nieco wcześniej do Rio San Pedro wpada też Rio Pita i Rio Santa Clara – wraz z innym rzekami i potokami stanowią dolinę Valle de Los Chillos w miastach Conocoto i Sangolqui. Dalej na północ do Rio San Pedro wpada Rio Chiche – połączenie rzeki Rio Inga i potoku Quebrada Chupahuaicu. Kolejne ważne dopływy to Rio Guambi i Rio Santiago. Po połączeniu Rio San Pedro z Rio Coyago tworzy się Rio Guayllabamba, a dalej wpada do niej Rio Villorita, która wypływa z północnej części Quito i przepływa przez miejscowość San Antonio de Pichincha z Mitad del Mundo.
Inne ważne miasta Los Valles, stanowiące aglomerację Quito: Nayon, Cumbayá, Tumbaco, Puembo, Pifo, Tababela, Yaruqui, El Quinche – w części wschodniej, a także Carapungo, Calderon – na północy i Amaguaña – na południu. One wszystkie porozcinane są dolinami rzek i potoków. Nad zachodnimi obrzeżami Quito dominuje wulkan Pichincha. Przemierzając doliny można też ujrzeć ośnieżone stożki wulkanów: Chimborazo (6263 m n.p.m.), Cotopaxi (5897 m n.p.m.), Cayambe (5790 m n.p.m.), Antisana (5753 m n.p.m.), Illiniza (5248 m n.p.m.). Pomiędzy samymi dolinami dumnie wznosi się wulkan Ilaló (3185 m n.p.m.).
Szlak El Chaquiñán
Szlak ekologiczny El Chaquiñán poprowadzony został w miejscu dawnej linii kolejowej łączącej Quito z Otavalo. Idąc tą trasą od czasu do czasu ujrzeć można jeszcze gdzieniegdzie tory kolejowe, co nadaje niesamowitego klimatu wędrówce, ponadto co jakiś czas na wędrowców oraz rowerzystów czekają specjalne bramy – portale, gdzie można odpocząć, napić się wody, a także skorzystać z łazienki lub toalety. Atrakcję na szlaku stanowią również tunele dawnej linii kolejowej – co nadaje tajemniczości i sprawia, że trasa bywa nazywana „szlakiem nietoperzy”. Wędrówka pozwala na odwiedzenie różnych ekosystemów.
Szlak rozpoczyna się w centrum Quito w dzielnicy Chimbacalle, gdzie znajduje się dworzec kolejowy, a odnoga linii kolejowej do Otavalo przestała działać już wiele lat temu. Przez pierwsze 5 km szlak przebiega przez samo miasto i łagodnie opada w kierunku doliny San Pedro, a oczom ukazują się piękne dzielnice – w tym zabytkowe Guapulo i nowoczesne Gonzalez Suarez. Po wyjściu z miasta szlak dalej łagodnie opada, aby dojść do urokliwej Cumbayá z pięknym starym miastem z ryneczkiem i kościołem San Pedro.

Los Valles - Dolina El Chiche - widok przez odnogę tunelu

Z Cumbayá trasa dochodzi do samej praktycznie rzeki San Pedro, gdzie znajduje się park Algarrobos – pozostałość po suchym lesie międzyandyjskim, typowym dla tego obszaru. Bierze on swą nazwę od drzew chleba świętojańskiego, innymi słowy szarańczynu świętojańskiego – po hiszpańsku algarrobos. Z owoców tego drzewa wytwarza się proszek o podobnych właściwościach i smaku do kakao, lecz bogatszy w wartości odżywcze. W porze deszczowej drzewa pokrywają się pięknymi białymi kwiatami, które przyciągają kolibry i inne gatunki ptaków. Po przekroczeniu rzeki wchodzimy do miasteczka Tumbaco, a dawna linia kolejowa ciągnie się wzdłuż doliny Rio Pedro. Po przejściu zabytkowego centrum i dolinek potoków: Quebrada Las Piñan, Quebrada El Comun i Quebrada Del Payaso, dochodzi się do najbardziej monumentalnej części szlaku – przez około 5 km schodzi doliną – kanionem się do samej rzeki El Chiche, a następnie po przekroczeniu mostu, czeka nas sześciokilometrowa wspinaczka. Ciekawą atrakcją są trzy tunele, przez które trzeba przejść, a prze wszystkim piękne widoki – te na długo pozostają w pamięci. Po przejściu doliny czeka nas miasteczko Puembo w pięknym rynkiem i zabytkowym kościołem Santiago Apostol.
Z Puembo przecinając dolinki potoków Quebrada Retraida i Quebrada Alemanes dociera się do kolejnej pięknej i monumentalnej doliny – rzeki Rio Guambi, którą pokonuje się pięknym stalowym mostem kolejowym, aby prosto z niego wejść do kolejnego tunelu. Tu szlak zahaczając o miasteczko Pifo z rynkiem i kościołem San Sebastian dociera do miasteczka Tababela z międzynarodowym lotniskiem Quito Mariscal Sucre i zabytkowym kościółkiem przy rynku. Dalej idziemy wzdłuż miasta Yaruqui z kościołem San Lorenzo. Następnie przechodzi się doliny potoków: Quebrada Lalagachi, Quebrada La Lagache, Quebrada Gavilan, Quebrada Guadalupe, Quebrada Dominguez, by dotrzeć do miasteczka Checa z pięknym kościołem przy rynku. Ta część trasy również ma kilka tuneli w dolinach. Dalej przechodzi się doliny potoków: Quebrada Aglla, Quebrada Punhuaycu i Quebrada Iguaiñaro do kolejnego miasteczka – El Quinche, w którym przy samym rynku znajduje się barokowe sanktuarium maryjne – jedno z najważniejszych w Ekwadorze – Nuestra Señora de La Presentación.
Tu szlak El Chaquiñán już się kończy – pokonaliśmy 60 km. Jednak trasą, którą wyznacza dawna linia kolejowa można iść dalej do miasta Otavalo – ważnego punktu na mapie Ekwadoru. To zabytkowe miasto wciąż zamieszkują rdzenni Indianie, którzy posługują się tradycyjnym językiem Keczua, a po drodze czekają niesamowite widoki na andyjskie szczyty.
Flora i fauna Los Valles
Oprócz wspomnianych szarańczynu świętojańskiego i kolibrów żyje tu wiele innych gatunków roślin i zwierząt. Wśród roślin warto wymienić: guarango, cholán – typowe dla tamtejszego klimatu, ale również np. lipa, która jest bardzo popularna w naszym klimacie. Wśród zwierząt występują tu m.in.: różne gatunki węży, oposy, wiewiórki, króliki, dzięcioły i krogulce.

Marek Lonta