Matterhorn to jeden z najpóźniej zdobytych szczytów alpejskich.

Choć nie jest najwyższym szczytem Alp, Matterhorn należy do najbardziej kultowych szczytów nie tylko tego łańcucha górskiego, ale i całego świata. Zawdzięcza to swojej charakterystycznej, wznoszącej się niemal samotnie sylwetce, która przypomina piramidę. To sprawia, że Matterhorn jest często utożsamiany z symbolem góry w ogóle i stanowi wyzwanie dla wielu Alpinistów.
Matterhorn – położenie i charakterystyka
Matterhorn jest szczytem w Alpach Pennińskich, będących częścią Alp Zachodnich, w masywie Matterhorn. Jego wysokość wynosi 4478 m n.p.m. i jest on szóstym pod względem wysokości samodzielnym szczytem Alp. Położony jest na granicy Szwajcarii i Włoch, stąd oprócz niemieckiej – najbardziej kultowej nazwy Matterhorn, funkcjonują również nazwy: włoska – Monte Cervino i francuska – Mont Cervin. Ten skalno-lodowy szczyt wznosi pośród pól firnowych i lodowców praktycznie samotnie. Najwyższa, zachodnia ściana Matterhornu osiąga wysokość 1400 m przewyższenia, lecz łączna wysokość względna to około 3000 m. Jego ściana północna ma natomiast 1100 m wysokości i oprócz tego, że jest niezwykle wysoka, to należy też do najbardziej stromych ścian w Alpach i całej Europie. Z wierzchołka Matterhornu opadają cztery wybitne granie: Furgen, Zmütt, Lion i Hörnli.
Północna ściana Matterhornu wraz z filarem Walkera na Grandes Jorasses oraz północną ścianą Eigeru tworzy tzw. Tryptyk Alpejski, czyli bardzo pożądany cel alpinistów z całego świata. Matterhorn to jeden z najpóźniej zdobytych szczytów alpejskich, choć decydujący wpływ na to miały nie tyle rzeczywiste trudności techniczne, co budzący respekt, odstraszający wygląd.
Pierwsze wejścia na Matterhorn
Pierwsi ludzie na szczycie Matterhornu stanęli 14 lipca 1865 roku. Dokonał tego 7-osobowy zespół pod kierownictwem Edwarda Whympera. Brytyjczyk miał za sobą kilka nieudanych prób zdobycia tej góry. Tym razem osiągnął szczyt wspinając się granią Hörnli. Oprócz niego na wierzchołku stanęli również: przewodnik alpejski z Chamonix – Michel Croz, Lord Francis Douglas, ks. Charles Hudson, Douglas Hadow oraz Peter Taugwalder ojciec i Peter Taugwalder syn – dwaj ostatni to szwajcarscy przewodnicy alpejscy. Niestety, w czasie zejścia doszło do tragedii – czterech członków ekipy zginęło, spadając w przepaść, a ze szczytu powrócili tylko Whymper i Taugwalderowie. Do wypadku doszło, gdyż Douglas Hadow – najmniej doświadczony ze wspinaczy w czasie schodzenia przewrócił się, wpadając na prowadzącego Michela Croza. Gdy zaczęli się oni zsuwać w przepaść, niestety pociągnęli za sobą też Charlesa Hudsona i Francisa Douglasa, którzy byli połączeni z nimi liną. Pozostali alpiniści ocaleli, ponieważ lina, która łączyła Douglasa z Peterem Taugwalderem ojcem była słabsza i pękła.
Już trzy dni później – 17 lipca 1865 roku na wierzchołku stanął zespół pod kierownictwem Jean-Antoine Carrela, dokonali tego granią włoską. 10 lat później, w 1875 roku miało miejsce pierwsze zdobycie Matterhornu zimą. 3 września 1879 roku zdobyto szczyt granią Zmutt, a dokonali tego tego: Albert F. Mummery, J. Petrus, Alexander Burgener oraz A. Gentinetta. Pierwszego polskiego wejścia na Matterhorn dokonali w 1894 roku Marian Smoluchowski wraz z towarzyszami. W roku 1911 po wielu próbach przebyta została wreszcie trudna grań Furgg.

Wiedeńczyk Fritz Herrmann w 1929 roku zdobył 1400-metrową ścianę zachodnią, którą przebył w ciągu półtora dnia, dysponując jedynie starym czekanem, bez liny i raków. Braciom Franzowi i Toniemu Schmidom udało się w dniach 31 lipca do 1 sierpnia 1931 roku pokonać ścianę północną. Zostali oni za ten wyczyn uhonorowani złotymi medalami olimpijskimi na Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury 1932 w ramach Letnich Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles. Pierwsze zimowe przejście wschodniej ściany Matterhornu miało miejsce w 1959 roku i dokonali tego w ciągu półtora dnia Polacy: Stanisław Biel Jan Mostowski. Po raz pierwszy ściana północna zimą została pokonana w 1962 roku. Walter Bonatti w lutym 1965 roku poprowadził samotnie nową drogę przez ścianę północną.

Lato 1965 roku miało miejsce pierwsze pokonanie północnej ściany Matterhornu – drogą braci Schmid – przez kobietę, a była nią Yvette Vaucher i dokonała tego w towarzystwie swego męża M. Vauchera oraz przewodnika O. Kroniga. Z kolei rok 1967 to pierwsze pokonanie ściany północnej przez zespół kobiecy. Polki: Wanda Rutkiewicz, Irena Kęsa, Krystyna Palmowska oraz Anna Czerwińska w 1978 roku jako pierwszy zespół kobiecy przeszedły ścianę północną zimą.
Matterhorn – niebezpieczeństwa szczytu
Pomimo tego, że najłatwiejsza droga na szczyt Matterhorn osiąga trudności wspinaczkowe III (czyli trudno) oraz miejscami IV (bardzo trudno), a także prowadzi poprzez teren bardzo eksponowany, to często stanowi cel wypraw alpinistów niedoświadczonych lub źle wyposażonych, którzy decydują się na takie wyzwanie kuszeni sławą szczytu. Każdego roku w okresie letnim próby zdobycia Matterhornu podejmuje się blisko 3 tys. osób. W przypadku Matterhornu niebezpieczeństwa wynikają przede wszystkim z takich czynników jak: duża ekspozycja, zmienność pogody, narażenia na burze oraz możliwości uderzenia spadającymi kamieniami.

Marek Lonta