Góry Świętokrzyskie to jedne z trzech łańcuchów górskich na terenie Polski – obok Karpat i Sudetów.

Są najstarszym górotworem w naszym kraju, a jednocześnie najniższym z nich, co nie oznacza wcale, że są mniej ciekawe. To doskonała opcja dla wędrówek o każdej praktycznie porze roku, oprócz walorów przyrodniczych, góry te mają też wiele atrakcji kulturowych. Oto charakterystyka tego łańcucha górskiego i najciekawsze szlaki piesze Gór Świętokrzyskich.
Góry Świętokrzyskie – położenie, budowa geologiczna, rzeźba
Góry Świętokrzyskie w całości znajdują się na obszarze Województwa Świętokrzyskiego (od nich województwo zaczerpnęło zresztą swoją nazwę). Na ich terenie położona jest stolica i największe miasto województwa – Kielce, a także malownicze Chęciny z pięknym zamkiem. Pod względem geograficznym są częścią Pasa Wyżyn Polskich i często wędrując po nich można odnieść wrażenie, że faktycznie spaceruje się po wyżynie. Jednak najwyższy szczyt – Łysica (614 m n.p.m.) znajdująca w paśmie Łysogór – przekracza 600 m n.p.m., a także historia geologiczna – to jedne z najstarszych łańcuchów górskich w całej Europie.
Kilkukrotnie ulegały one wypiętrzaniu, a także niszczeniu oraz zalewaniu przez morza. Pierwszy raz zostały wypiętrzone około 500 mln lat temu, a podczas kaledońskich ruchów górotwórczych na granicy syluru i dewonu. Później odmłodziła je orogeneza hercyńska (w dolnym karbon), a następnie ponownie orogeneza alpejska. Dla najwyższych partii Gór Świętokrzyskich charakterystyczne są strome stoki z głęboko wciętymi dolinami, a to wszystko zw skałkami ostańcowymi i gołoborzami. Ten łańcuch górski porośnięty jest lasami jodłowymi oraz bukowymi. To na ich terenie utworzony został Świętokrzyski Park Narodowy.
Góry Świętokrzyskie – etymologia, znaczenie w kulturze
Nazwa Gór Świętokrzyskich pochodzi od relikwii Krzyża Świętego, które są przechowywane w klasztorze na Łysej Górze. Gospodarcze i turystyczne centrum regionu to Kielce, a do ważniejszych ośrodków turystycznych należą Święta Katarzyna oraz Nowa Słupia.
Najciekawsze szlaki Gór Świętokrzyskich
Główny Szlak Świętokrzyski imienia Edmunda Massalskiego – szlak turystyczny czerwony
Główny, najdłuższy szlak turystyczny w Górach Świętokrzyskich liczy 105 km długości. Prowadzi przez najważniejsze miejsca nie tylko samego łańcucha górskiego, ale sięga poza niego. Przemierzając region świętokrzyski tym szlakiem można odwiedzić takie atrakcje przyrodnicze jak: Jeleniowski Park Krajobrazowy, Świętokrzyski Park Narodowy, Łysiec, Łysicę, Radostową, lasy suchedniowskie i oblęgorskie. Natomiast wśród walorów kulturowych warto wymienić: sanktuarium na Świętym Krzyżu, Świętą Katarzynę, Nową Słupię i Kakonin. W 1983 roku szlakowi zostało nadane imię Edmunda Massalskiego.
Szlak turystyczny czerwony Kielce – Chęciny
Szlak czerwony prowadzi na długości około 20,5 km pomiędzy stolicą regionu – Kielcami a Chęcinami z majestatycznym zamkiem, który góruje nad okolicą. Przemierzając ten szlak przechodzi się przez Górę Karczówkę, Górę Brusznię, Białogon, Zalesie, Zgórskie Góry, jaskinię Raj, która stawi bardzo ważną atrakcję i obowiązkowy przystanek na trasie dla każdego miłośnika geologii, speleologii i geoturystyki i nie tylko, dalej przez Czerwoną Górę, Zelejowa i Górę Zelejową dociera się do Chęcin.
Szlak turystyczny niebieski Chęciny – Łagów
Kolejną trasą związaną z Chęcinami jest szlak niebieski do Łagowa. To długi, liczący około 69 km, który rozpoczyna się na rynku w Chęcinach. Prowadzi nieopodal jaskini Piekło (nazwa, której ma być zaprzeczeniem jaskini Raj). Mija się też pomnik w Szewcach, przechodzi przez Zgórskie Góry, Górę Biesak, Górę Pierścienicę, w Kielcach Górę Telegraf, Bukówkę. Następnie szlak prowadzi przez Mójczę, Górę Zalasną, Górę Otrocz, Niestachów, Górę Sikorzę, Brzechów, Daleszyce, Niwy, Górę Wrześnię, Górę Stołową, Górę Włochy, Widełki, Górę Zamczysko, Górę Kiełki, Sędek, Bielowę do Łagowa.
Szlak turystyczny zielony „Śladem kolejki wąskotorowej” Nowa Słupia – Święta Katarzyna
Ścieżka edukacyjna „Śladem kolejki wąskotorowej” ma długość nieco ponad 16 km poprowadzona została w samym sercu Gór Świętokrzyskich – na północnych stokach Łysogór. Szlak przeznaczony zarówno dla pieszych, jak i dla rowerowych turystów i jak sama nazwa wskazuje związana jest z przejeżdżającą tędy w dawnych czasach kolejką wąskotorową. Trasa, na której umieszczonych zostało wiele przystanków z informacjami zarówno przyrodniczymi, jak i kulturowymi prowadzi z Nowej Słupi przez nieczynny Kamieniołom, Rampę Hucisko i Słupski Weksel do Świętej Katarzyny.
Szlak turystyczny żółty Wierna Rzeka – Chęciny
Żółty szlak Wierna Rzeka – Chęciny liczy około 20 km długości. Wędrówkę można rozpocząć w Wiernej Rzece, następnie przechodzi się przez Rudę Zajączkowską, Zajączków, Górę Miedziankę, Miedziankę, Grząby Bolmińskie, Jedlnicę, Grzywy Korzeczkowskie, Korzecko, Górę Zamkowa, by zakończyć w centrum Chęcin. To kolejny ze szlaków, który umożliwia dotarcie do tego malowniczego miasteczka z pięknym zamkiem.
Szlak turystyczny czarny Nowa Słupia – Szczytniak
Szlak czarny prowadzący z Nowej Słupii na Szczytniak to dosyć krótka trasa, która liczy około 16 km. Rozpoczynając wędrówkę w Nowej Słupii, wchodzi się następnie na Górę Chełmowę, potem przechodzi się przez Pokrzywiankę Górną, Grzegorzowice, Wałsnów, Kunin, Skoszyn, aby dotrzeć na Szczytniak. Tam czarny szlak się już kończy, lecz nie musi to być koniec wędrówki czy powrót tą samą trasą. W tym miejscu istnieje możliwość kontynuacji wędrówki dzięki połączeniu z czerwonym, głównym szlakiem świętokrzyskim.

Marek Lonta