W kolejnym etapie Tatrzańskiego Leksykonu Szczytów zajmiemy się Orlą Percią. Tak więc zapraszamy na wędrówkę jednym z napiękniejszych, ale też najtrudniejszych szlaków w polskich górach...

Świnica

2301 m n.p.m.

LOKALIZACJA

Świnica (słow. Svinica) jest zwornikowym szczytem, co oznacza, że zbiegają się tu przynajmniej trzy wypukłe formy ukształtowania terenu. Znajduje się w grani głównej Tatr Wysokich (szczyty i przełęcze Tatr Wysokich od Liliowego do Przełęczy pod Kopą po stronie słowackiej).
Góra ma dwa wierzchołki: główny, pd.-zach. (2301 m n.p.m.) i niższy pn.-zach. (2291 m n.p.m.). Jej kształt przypomina szeroką piramidę skalną i jest ona idealnym punktem widokowym. Zdaniem niektórych, widok ze szczytu, jako że jest to wierzchołek na zachodnim krańcu Tatr Wysokich, przewyższa nawet panoramę z Rysów. Widać tu bowiem doskonale i Tatry Zachodnie.

Dwa wierzchołki Świnicy rozdziela przełęcz– Świnicka Szczerbina Niżnia (2278 m n.p.m.). Na wyższy wierzchołek prowadzi szlak turystyczny. Niższy, określany również jako wierzchołek taternicki, jest niedostępny dla turystów. Czasem za trzeci wierzchołek uznaje się też niewybitny garb Świnickiej Kopy. Punktem zwornikowym, przez który przebiega granica państwowa pomiędzy Polską a Słowacją, jest główny wierzchołek. Świnica leży w miejscu załamania się głównego grzbietu Tatr pod kątem prostym i odejścia bocznej, 9-kilometrowej długości wschodniej grani Świnicy zakończonej Wołoszynem. Odcinkiem tej grani od Zawratu poprowadzono szlak Orlej Perci.
W kierunku zachodnim grań główna opada z wierzchołka taternickiego na Świnicką Przełęcz, poprzez którą masyw sąsiaduje z Pośrednią Turnią (2128 m n.p.m.). Dalej grań biegnie w kierunku przełęczy Liliowe i Kasprowego Wierchu (Tatry Zachodnie).

Wschodnia grań opada w kierunku Zawratu i znajdują się tam m.in. Świnicka Szczerbina Wyżnia, Świnicka Kopa (2298 m n.p.m.), Gąsienicowa Przełączka (ok. 2265 m n.p.m.), Gąsienicowa Turnia (2280 m n.p.m.), Niebieska Przełączka Wyżnia, Niebieska Turnia (2262 m n.p.m.), Niebieska Przełęcz.
Szczyt Świnicy góruje nad trzema dolinami: Doliną Gąsienicową z Halą Gąsienicową i Doliną Pięciu Stawów Polskich w Polsce oraz Doliną Cichą (Tichá dolina) na Słowacji.

Zejście z przełęczy Zawrat. W prawym górnym rogu Świnica, po lewej Mięgusze, a chmury przewalają się przez Gładki Szczyt. Autor: Jakub Gardaś/portalgorski.pl

WSPINANIE

Północne i wschodnie urwiska Świnicy obfitują w drogi wspinaczkowe. Przecięte są północnym filarem, dla taterników będącym jednym z bardziej popularnych celów wspinaczkowych w rejonie Doliny Gąsienicowej (obecnie wspinają się nim głównie kursanci). Odcinek ten należy do najbardziej „schodzonych” przez wspinaczy w Tatrach po polskiej stronie. W połowie jego wysokości znajduje się ogromny, skalisto-trawiasty zachód zwany Świnicką Ławką i prowadzący w jedną stronę na Świnicką Przełęcz, w drugą na Niebieską Przełączkę Wyżnią. W południowo-zachodnich stokach Świnicy znajduje się niewielka jaskinia zwana Świnicką Kolebą.

TURYSTYKA

Na skutek bliskości z Zakopanym i za sprawą kolejki linowej na Kasprowy Wierch działającej od 1937 r., skąd prowadzi szlak na sam szczyt, szczyt należy do wierzchołków tłumnie odwiedzanych także przez zwyczajnych wycieczkowiczów. Dzieje się tak zwłaszcza w sezonie letnim. Często, zwłaszcza na wyższych i węższych odcinkach trasy, tworzą się przestoje i zatory na skutek dużej liczby turystów ciągnących na górę i wracających ze szczytu. Na skutek tego, już od dawna, na Świnicy istniały liczne klamry i łańcuchy w sposób znaczący ułatwiające ruch turystyczny.
Świnica dostępna jest także dla turystów, trasami z Hali Gąsienicowej: przez przełęcz Liliowe lub Świnicką Przełęcz albo przez Zawrat z Doliny Pięciu Stawów Polskich lub Doliny Gąsienicowej.

Droga na Świnicę. Autor: Janusz Huza/portalgorski.pl

HISTORIA

Próby zdobycia szczytu były podejmowane już na początku XIX wieku (Stanisław Staszic w 1805, próba nieudana). Zbocza Świnicy od dawna eksplorowali również ówcześni górale i przypadkowi turyści. Jako pierwsi na niższym wierzchołku stanęli austriaccy oficerowie i dokonali tam pomiarów topograficznych (1822 r.). Natomiast za pierwszego zdobywcę wyższego z wierzchołków uznaje się przewodnika tatrzańskiego- Macieja Sieczkę (22 lipca 1867 r.). Podczas tej samej wyprawy, wprowadził on księdza Eugeniusza Janotę, Bronisława Gustawicza oraz Stanisława Librowskiego. Pierwszego wejścia zimowego dokonał Jerzy Maślanka (30 grudnia 1907 r.), co na owe czasy było sporym wyczynem.

W obrębie masywu Świnicy wydarzyły się liczne wypadki śmiertelne (łącznie ok. 30 – w tym kilka samobójstw). Świnica pod względem ich liczby w Tatrach ustępuje tylko Giewontowi. Obok istnienia pewnych obiektywnych trudności na szlaku i miejsc eksponowanych, ta smutna statystyka wynika z dużej liczby osób (częstokroć niedoświadczonych i nieprzygotowanych) odwiedzających ten szczyt. Góra jest bardzo niebezpieczna zwłaszcza w czasie burzy. 15 sierpnia 1939 r. od porażenia piorunem i paniki, która zapanowała wśród turystów, zginęło na niej 5 harcerzy i ich opiekun.

Świnica w całej okazałości... Autor: Andrzej Słota/portalgorski.pl

Pewnym zagrożeniem są również małe kamyczki (przede wszystkim dające się we znaki przy zejściu właśnie ze Świnickiej Przełęczy), a także ewentualna mokra skała. Ponadto na trasie warto uważać na zagrożenie spadających kamieni.
Pochodzenie nazwy Świnica jest tłumaczona dwojako. Wcześniej istniały określenia: Dźwinia Skała, Szwinia Skała, Świnnica. Obecna wersja ustaliła się dopiero w pierwszej połowie XX wieku. Jedna wersja zakłada podobieństwo całego masywu (od Skrajnej Turni do Niebieskiej Turni) do świni. Jest to bardziej prawdopodobna wersja, ponieważ podobne nazwy w Tatrach (np. Sarnia Skała) nadawane przez górali zawsze pochodziły od wyglądu. Ta wersja jest możliwa również z racji tego, że dawne nazwy tego szczytu zawsze mówiły o wyglądzie podobnym do świni: tak i polskie – Szwinia Skała, obce też np. niemieckie Schweinkopf – Świński Łeb.

Inni sugerują, iż nazwa pochodzi od tego, że góra dość długo opierała się szturmującym ją turystom, czyli zachowywała się po „świńsku”. Jest to jednak mniej prawdopodobna wersja. Pierwszy raz bowiem nazwa ta pojawiła się już w XVIII wieku, a więc przed narodzinami właściwej turystyki tatrzańskiej.

Poniżej na filmie możecie zobaczyć jak wygląda wejście na Świnicę przez przełęcz Zawrat.

{youtube}A4tSWTtGFig{/youtube}

{youtube}C7f2XN1POQE{/youtube}

Bartosz Michalak

Źródła:
- wikipedia;
- Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Z. i W Paryscy, Poznań 2004;
- Tatry wysokie- przewodnik taternicki, W. H. Paryski, Warszawa 1984;
- „Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie”, J. Kurczab, M. Wołoszyński, Warszawa 1991.