Mnich w całej okazałości. Fot. arch. Andrzej Marcisz.

Będąc nad Morskim Okiem nie da się nie zauważyć wybitnej, choć przy Mięguszowieckim Szczycie pozornie niskiej iglicy, która góruje nad taflą jeziora... Mowa tu oczywiście o jednym z najsłynniejszych szczytów polskich Tatr - Mnichu.

Mnich (słow. Mních, niem. Mönch, węg. Barát) - 2068 m n.p.m.

Jest wspaniałą turnią. Mnich, to samotny szczyt położony w polskich Tatrach Wysokich, w Dolinie Rybiego Potoku, powyżej południowo-zachodniego brzegu Morskiego Oka. Chociżż nieopodal, ale nie stanowi on części głównej grani Tatr Wznosi się 675 m nad taflą jeziora i obok Mięguszowieckich Szczytów stanowi drugi charakterystyczny element otoczenia tego rejonu. Mnich to jeden z najbardziej rzucających się w oczy element wspaniałej i najbardziej rozległej panoramy Tatr Wysokich jaką zaobserwować można z okolic Morskiego Oka. Widok z wierzchołka natomiast jest ograniczony, ale uroczy. Ślicznie połyskuje w dole Morskie Oko, a wśród otaczających szczytów wyróżniają się zielonkawe zbocza Miedzianego i Żabiej Grani oraz skalne urwiska Rysów i Niżnich Rysów.

Słynna północno-wschodnia ściana Mnicha, którą prowadzą jedne z najtrudniejszych dróg wspinaczkowych w Tatrach, opada prawie pionowo 250 m. Najłatwiejsza (choć też wspinaczkowa) droga „przez płytę” wiedzie od zachodu od strony Doliny za Mnichem.

LOKALIZACJA I KRÓTKI OPIS:

Masyw Mnicha leży w górnych piętrach Doliny Rybiego Potoku, pomiędzy Doliną za Mnichem od strony północno-wschodniej a Mnichowym Żlebem, który oddala się na południowym wschodzie od masywu Cubryny i Mięguszowieckich Szczytów. Jest złożony z trzech głównych wzniesień: Mnicha, Mniszka (ok. 2045 m n.p.m.) i Ministranta. W ścianach Ministranta znajduje się największy w Tatrach okap. Wierzchołek ten widoczny jest natomiast jedynie od strony północno-wschodniej. Z Mnichową Kopą łączy Mnicha ledwo widoczny grzbiet o charakterze trawiasto-piarżystym. Od strony zachodniej droga na Mnicha jest łagodniejsza i prowadzi przez skalno-trawiasty taras, Mnichowe Plecy.

Sama turnia ma dwa położone tuż obok siebie wierzchołki. Ten nieco wyższy (główny) jest wierzchołkiem północno-wschodnim tworzy go wielki, pochyły i skalny blog. Z bocznego (południowo-zachodniego) wierzchołka na południowy zachód opada skalisty uskok o wysokości kilkunastu metrów. W tej jedynej grani znajduje się Wyżnia Mnichowa Przełączka (ok. 2035 m n.p.m.), która oddziela Mnicha od Mniszka. Mniszek od Mnichowej Kopy jest z kolei rozdzielony Niżnią Mnichową Przełączką (ok. 2025 m n.p.m.), którą można opisać jako szerokie siodło połączone z Mniszkiem niewyraźnymi garbami skalnymi. Opada tam potężny Mnichowy Żleb.

mnich-tatry-m-3

"Spojrzenie" we wschodnią ścianę Mnicha. Fot. Wojtek Karnaś/kurswspinaczkowy.pl

Za Mnichową Kopą grań Mnicha kończy się w Mnichowym Piargu, który to opada do Doliny za Mnichem. We wschodnich ścianach Mnicha na wysokości 1900 m n.p.m. znajduje się jaskinia, Studnia w Mnichu. W okolicach Morskiego Oka znajdują się jeszcze trzy inne szczyty o podobnej nazwie: Zadni Mnich, Żabi Mnich i Roztocki Mnich.

TURYSTYKA:

Na wierzchołek nie prowadzi żaden szlak turystyczny. Szczyt jest uważany za dostępny jedynie dla taterników. Pod okiem jednak doświadczonego przewodnika mogą na niego wejść także bardzo wprawni turyści o pewnych umiejętnościach wspinaczkowych.

WSPINANIE:

Najprostsza droga na wierzchołek prowadzi od zachodu z Doliny za Mnichem „przez płytę”. Najtrudniejsze są drogi biegnące ścianą północno-wschodnią, zwaną również wschodnią, widoczną najlepiej od strony Morskiego Oka. Choć początkowo Mnicha uważano za szczyt niedostępny, później za jeden z najtrudniej w Tatrach dostępnych, dziś wśród taterników należy do najpopularniejszych celów wspinaczkowych. Kilka z łatwiejszych dróg (Przez płytę, Klasyczna, Orłowskiego) często pełni funkcję dróg kursowych. Oprócz tego, da się jeszcze wskazać na północnej ścianie tzw. drogę Kantem Klasycznym. Prawa część wschodniej ściany to droga Łapińskiego i Paszuchy. Droga Wachowicza to prawy skraj płyt wschodnich. Tzw. Sprężyna wiedzie lewą częścią ściany wschodniej. Od wschodu na Wyżnią Mnichową Przełączkę wiedzie droga Stanisławskiego. Jeśli chodzi o Mniszka, to wymienić tu można choćby jego "diretiisimę" ściany wschodniej oraz poprowadzoną po lewej części wschodniej ściany Mniszka- drogę Łapińskiego i Paszuchy.

Przykładowe topo Mnicha:

ściana wschodnia,

- Metallica IX+, jedna z najtrudniejszych dróg wspinaczkowych na Mnichu.

mnich-tatry-m-1

Andrzej Marcisz na drodze Superata Młodości IX- Fot. arch. Andrzej Marcisz

HISTORIA:

Mnich jest w pewnym sensie symbolem polskiego taternictwa. Pierwszego wejścia na szczyt dokonali Jan Gwalbert Pawlikowski i przewodnik- Maciej Sieczka. Było to roku 1879 lub 1880. Data ta jest czasem określana jako dzień narodzin polskiego taternictwa. Pierwsze zimowe wejście należy do Henryka Bednarskiego, Jerzego Cybulskiego, Walerego Goetla, Józefa Lesieckiego, Leona Lorii i Stanisława Zdyba i miało miejsce 6 marca 1910 r.

Wschodnia ściana Mnicha ma natomiast swoją oddzieloną historię. Po raz pierwszy wschodnią ścianę (z obejściem niektórych miejsc) pokonali w 1942 Czesław Łapiński i Kazimierz Paszucha przy użyciu techniki sztucznych ułatwień. Słynna i bardzo trudna droga ścianą północno-wschodnią (tzw. „wariant R”) została pokonana przy użyciu nitowania (wiercenia w ścianie dodatkowych otworów i osadzania w nich metalowych nitów) w 1955 roku przez Jana Długosza i Andrzeja Pietscha. Jej przejście klasyczne przez Piotra Dawidowicza i Michała Waydę miało miejsce dopiero w 1991 roku. Na początku XXI wieku poprowadzono na Mnichu kolejne, jeszcze trudniejsze drogi. Obecnie istnieją tu nawet drogi sięgające stopnia X w skali tatrzańskiej.

W dziejach wschodniej ściany Mnicha nie notuje się takich dramatycznych epizodów jak np. w przypadku południowej ściany Zamarłej Turni. Jeszcze raz trzeba podkreślić, że dla rozwoju taternictwa, postęp osiągany w podboju ściany miał pierwszorzędne znaczenie.

mnich-tatry-m-2

Mnich górujący nad Morskim Okiem fot. Beata Galas/portalgorski.pl

CIEKAWOSTKI:

Podczas II wojny światowej, w 1941 roku, hitlerowcy umieścili na widocznej znad Morskiego Oka ścianie Mnicha drewnianą swastykę. Miał to być symbol oznaczający dominację państwa niemieckiego. W odpowiedzi, polscy taternicy, Łapiński i Paszucha, nocą obluzowali mocowanie. Podczas wichury znak mający świadczyć o panowaniu Niemców nad Tatrami spadł.
Zarys góry jest symbolem umieszczonym na odznakach przewodników tatrzańskich. Sylwetka tego szczytu jest charakterystycznym elementem panoramy Tatr Wysokich. Kształtem przypomina postać siedzącego mnicha w kapturze. Z górą tą wiążą się ludowe podania o wędrującym po Tatrach mnichu. Po raz pierwszy nazwę Mnicha zapisał w 1721 roku Gabriel Rzączyński. Szczyt opisywany był również przez poetów (m.in. w Sobótce Seweryna Goszczyńskiego czy w wierszach Kazimierza Jaworskiego), występował też w filmach (np. Prowokator Krzysztofa Langa z 1995 r.). Wejście na Mnicha drogą Długosza i Pietscha zostało ukazane w filmie krótkometrażowym Wariant R w reżyserii Sergiusza Sprudina w marcu 1961 roku. W 2008 r. kręcone były tu zdjęcia do filmu "Deklaracja nieśmiertelności" przedstawiającego sylwetkę Piotra Korczaka, autora wielu przejść na tej górze, będącego jednym z „Kustoszy Mnicha”.

Więcej zdjęć z Mnicha znajdziecie tutaj:

Metallica i Superata Młodości fot.arch. Andrzej Marcisz

Saduś i American Beauty fot.arch. Wojtek Karnaś/kurswspinaczkowy.pl

Pierwsze przejście Misterium Nieprawości fot.arch. Andrzej Marcisz

Czyszczenie Wachowicza fot.arch. Andrzej Marcisz


Źródła:
- Internet (wikipedia);
- Tatry wysokie- przewodnik taternicki, W. H. Paryski, Warszawa 1984;
- Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Z. i W Paryscy, Poznań 2004;
-„Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie”, J. Kurczab, M. Wołoszyński, Warszawa 1991;
- Tatry Polskie- przewodnik, J. Nyka, Latchoczew 2002;
- Nieznane Tatry- przewodnik wysokogórski, L. Jaćkiewicz, Kraków 2009.