Czas na kolejną tatrzańską wyrypę. Tym razem zapraszamy na Batyżowiecki Szczyt - najwyższy szczyt głównej grani Tatr na odcinku zamykającym od północnego wschodu Dolinę Batyżowiecką.

Batyżowiecki Szczyt

2448 m.n.p.m.

 

Rozległy, dwuwierzchołkowy Batyżowiecki Szczyt (Batizovský štít) z poziomu Magistrali nie wygląda imponująco. Na tle potężnego Gerlacha oraz bliższej szlaku Kończystej, dodatkowo przysłonięty progiem górnej części doliny, ginie trochę w perspektywie. Z bliska okazuje się jednak dużo ciekawszy.

batyzowiecki-m-2

Panorama Batyżowieckiej Grani i południowa ściana w całej okazałości

Topografia

Batyżowiecki Sz. należy do głównej grani Tatr i zamykając dolinę o tej samej nazwie oddziela ją od Kaczej Dol. Od wschodu przez Zachodnią Batyżowiecką Przeł., Batyżowieckie Czuby i Wschodnią Batyżowiecką Przeł. graniczy Zadnim Gerlachem – zwornikowym szczytem, od którego odchodzi masyw najwyższego szczytu Tatr, ograniczający z tej strony Batyżowiecką Dol. Z kolei ostra grań idąca od głównego wierzchołka na zachód najpierw, przez Wyżnią Batyżowiecką Szczerbinę, prowadzi na niższy o kilka metrów zachodni wierzchołek (Mały Batyżowiecki Sz.), a następnie szeregiem pomniejszych formacji na Kaczy Sz. i Zmarzły Sz. Ten ostatni jest zwornikiem, łączącym główną grań z granią Kończystej.
Zarówno Kacza, jak i Batyżowiecka Dol. należą do najpiękniejszych w Tatrach. Górne piętro tej ostatniej dzieli na dwie części łagodny grzbiet znajdujący zwieńczenie w samotnym szczycie Kościółka. W obu pokrytych głazami partiach znajdują się niewielkie stawki (Batyżowieckie Oka we wschodniej, a Stawek pod Kosciółkiem w zachodniej), długo zalegają płaty śniegu i można spotkać pasące się kozice.

batyzowiecki-m-3

Kościółek i Stawek pod Kościółkiem widziane spod ściany

Nazwa pochodzi od wsi Batyżowce, ale dopiero ok. 1890 r. przyporządkowano ją do tego konkretnego wierzchołka. Początkowo przypisywano ją dzisiejszej Kończystej, a nawet Kościółkowi, dzisiejszy Batyżowiecki Sz. nazywając z kolei Żelaznymi Wrotami.

Wspinanie

Batyżowiecki Sz. słynie przede wszystkim z pięknej, dochodzącej do 300 metrów wysokości południowej ściany (choć istnieje również kilka starych dróg od strony dol. Kaczej). Tworzą ją rozległe płyty poprzecinane ukośnymi pasami przewieszek i rozdzielone ewidentnym, centralnym filarem opadającym w linii niższego wierzchołka (popularny Cihulov Pilier V+). Skała jest bardzo dobrej jakości, w dużej mierze zbudowana z jasnoszarego granitu, dzięki czemu nawet łatwe, czwórkowe Płyty Kutty pozbawione są nieprzyjemnego rzęchu.

batyzowiecki-m-1

Batyżowiecki Szczyt wyłaniający się zza Batyżowieckich Spadów i Kościółka

Po zakończeniu wspinaczki na grani szczytowej można zjechać jedną z dwóch linii przygotowanych stanowisk – wzdłuż Pytlakuv expres, lub wspomnianych Płyt Kutty. Zejście z głównego wierzchołka nie jest jednak skomplikowane. Należy kierować się granią na wschód, wzdłuż pojawiających się kopczyków (I). Jeżeli jest sucho schodzimy nieco kruchym, eksponowanym i rozwidlającym się żlebem opadającym na południe z Zachodniej Batyżowieckiej Przeł . W przeciwnym wypadku bezpieczniej chyba jest przejść poziomą, niesprawiającą trudności granią do Wschodniej Batyżowieckiej Przeł., z której w dół szerokim piarżyskiem.

Turystyka

Szczyt jest niedostępny dla turystów, a najłatwiejszą prowadzącą nań drogą jest wspomniana taternicka „zejściówka” biegnąca wschodnią granią. Ścieżka biegnąca od Batyżowieckiego Stawu w górę doliny nie jest szlakiem i dalej prowadzi na Gerlach (tzw. Batyżowiecka Próba).

batyzowiecki-m-4

Górne partie drogi Cihulov Pilier

Historia

Pierwszymi zdobywcami szczytu zostali Karol Jurzyca i Józef Galko-Rusnák, którzy w 1900 r. wspięli się nań właśnie przez Zachodnią Batyżowiecką Przeł. Tą samą linię – choć z innymi wariantami na samej grani – wybrali zimą 1909 r. Z. Klemensiewicz i J. Maślanka. Najpewniej ze względów logistycznych (Dolina Kacza należała do II RP) północne urwisko zostało pokonane sześć lat wcześniej (1906 r., zespół Klemensiewicz-Kordys-Maślanka), niż południowe. Pierwszą drogą na popularnej dziś, słonecznej ścianie jest prowadząca zacięciem na Wyżnią Batyżowiecką Szczerbinę linia Komarnickich z 1912 roku.

Przykład typowej rywalizacji o palmę pierwszeństwa stanowi z kolei historia przejścia pełnej Batyżowieckiej Grani - od Zmarzłego Sz. do Batyżowieckiej Przeł. Dnia 8.VIII.1907 równolegle wystartowali w nią od wschodu Niemcy, a od zachodu Polacy. Zespoły minęły się na Kaczej Przełęczy i ukończyły wspinaczkę, zaliczając przejście ex aequo.
Pisząc o Batyżowieckim Sz. nie sposób też nie wspomnieć o wypadku, który wydarzył się pod pobliskim Kościółkiem. 4 sierpnia 1933 r., po szybkim wejściu na Kaczy Sz. (w trójce z J. Wojsznisem), W. Stanisławski oraz W. Wojnar postanowili zdobyć jeszcze pn.-zach. ścianę tej turni, a później Batyżowiecki. Obaj – taternicki wizjoner oraz świetnie zapowiadający się adept – zginęli w samoczynnym lub wywołanym przez prowadzącego pierwszy wyciąg obrywie.

batyzowiecki-m-5

Dwa wierzchołki Batyżowieckiego Szczytu i Kaczy Szczyt widziane z grani zejściowej

Ciekawostki

W rejonie Stawku pod Kościółkiem znajduje się kilka koleb, a ścianę jednej z nich „uszczelnia” kawał pogiętej, gęsto nitowanej blachy aluminiowej. Najprawdopodobniej jest to jeden z fragmentów samolotu, który rozbił się w 1944 r. na ścianie Zadniego Gerlacha - jego szczątki do dziś tkwią w ścianie i górnych piętrach doliny. Słowacki leśnik, który wiosną 1945 r. jako pierwszy odkrył wrak, bał się powiadomić o nim sowieckie władze, zaś o znalezisku dopiero kilka miesięcy później poinformowali je znani taternicy Z. Korosadowicz i T. Orłowski.

Tomasz Czopowicz


Bibliografia:
J. Chmielowski „Przewodnik po Tatrach”, Tom III „Tatry Wysokie. Od Wagi po Polski Grzebień”, Lwów 1912
W. H. Paryski, „Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki”, Tom XI, Warszawa 1964
„Materjały do historji taternictwa” w: „Taternik”, z.3, 1935 r.
W. Żuławski „Sygnały ze skalnych ścian”, Warszawa 1958
o wraku samolotu: http://www.aktualnosci.murzasichle.info/64.html