Kotynuując tematykę odcinka głównej granii Tatr, który otacza Dolinę Rybiego Potoku zapraszamy do lektury kolejnego artykułu. Tym razem wybieramy się na wymarzony cel taterników, czyli północna ścianę Kazalnicy Mięguszowieckiej...

Kazalnica Mięguszowiecka (2159 m n.p.m.)
(słow. Kazalnica, Kazateľnica, Kazateľnica Mengusovská, węg. Vadorzó-kilátó)

 

Lokalizacja

Jest kulminacją bocznej, północno-wschodniej grańki, która to wyrasta z północnych stoków Mięguszowieckiego Szczytu Czarnego (po polskiej stronie). Podcięta jest północno-wschodnią ścianą jako jedną z najbardziej okazałych w Tatrach i mającą kluczowe znaczenie dla historii polskiego taternictwa. Opada do brzegu Czarnego Stawu pod Rysami urwiskami o łącznej szerokości ponad 400 m i wysokości ponad 500 m.

kazalnica-m-3

Otoczenie Morskiego Oka zimą. Widoczna północna ściana Kazalnicy oraz Mięguszowiecki Szczyt Czarny. Fot: Przemysław Bucharowski/portalgorski.pl.

Wspinanie i turystyka

Kazalnica jest uważana za jeden z najistotniejszych celów wspinaczkowych w całych Tatrach. Poprowadzonych jest tutaj wiele dróg. Na Kazalnicy też zdarzyło się i zdarza bardzo wiele wypadków taternickich. To tu zginął m.in. słynny polski taternik Jan Wolf (ponoć na skutek nie zawiązania węzła na linie przy zjeździe).

Na stronę Czarnego Stawu pod Rysami, opada wspaniałą ścianą sięgającą niemal do tafli samego stawu. Kazalnica to także Kocioł Kazalnicy- najdzikszy i najtrudniej dostępny rejon Morskiego Oka (przez taterników określany jest jako Sanktuarium Kazalnicy). Na samej ścianie można odnaleźć różne fragmenty rzeźby. Jest tu żleb, system kominów i depresji,, w miarę płaskie zbocze, liczne przewieszki.

Ogólnie, Kazalnica pasjonowała taterników od ok 70 lat. Drogi wspinaczkowe poprowadzone w głównym spiętrzeniu tzw. Lewego Filara ściany (zwanego też Filarem Kazalnicy) oraz lewą częścią ściany należą do najtrudniejszych w Tatrach. Ku lewej ściana przechodzi w urwiska wysoko zawieszonego tzw. Kotła Kazalnicy (zwanego też Sanktuarium). Na progu podcinającym ten Kocioł znajdują się również najtrudniejsze drogi, nieco krótsze, ale zwłaszcza na styku z właściwą ścianą Kazalnicy równie strome jak na Filarze. Z powodów obiektywnych drogi na Kotle uważa się czasem za bardziej wymagające i niebezpieczne (bo np. są w pobliżu okresowego ścieku wody z Kotła), za to są one bardzo cenione zimą.
Przez wierzchołek Kazalnicy przechodzi jeden z trudniejszych w polskich Tatrach, oznakowany na zielono, szlak na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem.

kazalnica-m-2

Piotr Korczak podczas wspinaczki na Kazalnicy. Fot. Andrzej Marcisz.

Niektóre drogi taternickie:
-Środkowym żebrem północnej ściany Mięguszowieckiego Szczytu Czarnego;
-Środkową depresją północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Łapińskiego i Paszuchy;
-Środkową częścią północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Chrobaka i Heinricha;
-Środkową częścią północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Momatiuka;
-Ścianą na prawo od lewego filara północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Pająków;
-Lewym filarem północno-wschodniej ściany Kazalnicy (Filarem Długosza);
-Lewą depresją północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Długosza;
-Prawym skrajem północno-wschodniej ściany Kazalnicy, drogą Czoka;
-Wielkim Ściekiem póółnocno-wschodniej ściany Kotła Kazalnicy, drogą Kurczaba;
-Środkową częścią północno-wschodniej ściany Kotła Kazalnicy, drogą Gryczyńskiego ("Sprężyna").

Poglądowe topo ściany znajdziecie tutaj.

Historia

Pierwszą próbę zdobycia ściany podjęli Roman Grabowski, Zbigniew Korosadowicz i Jan Staszel (1933). Jednak dopiero letnie wejście środkiem ściany przez Czesława Łapińskiego i Kazimierza Paszchy (31 sierpnia 1942, na kilku metrach zastosowano nową technikę hakową) uznaje się za pierwsze przejście ściany Kazalnicy. Zmowe wejście należy do Jana Długosza, Czesława Momatiuka, Andrzeja Pietscha i Mariana Własińskiego (1957).

Przełomowymi osiągnięciami były też drogi lewą częścią (droga Długosza, Długosz i Momatiuk, w lipcu 1955, z techniką tzw. nitowania) oraz Filarem Kazalnicy (1962, Eugeniusz Chrobak, Janusz Kurczab, Zygmunt Andrzej Heinrich i Krzysztof Zdzotowiecki oraz Momatiukówką (także 1962), gdzie stosowano zaawansowane tzw. haki specjalne. Wielkie znaczenie miały przejścia zimowe najbardziej stromych spiętrzeń ściany (od 1963, a w warunkach pełnej zimy i przejść non-stop do stycznia 1968), w tym także drogi na Kotle Kazalnicy (najbardziej znana to Superściek, wytyczony w grudniu 1973).

kazalnica-m-1

Dolna część ściany. Fot. Andrzej Marcisz.

Odnośnie Kazalnicy, ale i całego wspinania, istniał ciągły spór ideologiczny. Przedstawiciele starszego pokolenia taterników ( lat czterdziestych) byli absolutnie przeciwni technikom nitowania, stosowania wiertarek i sztucznych ułatwień. W przeciwieństwie do nich, młodsze pokolenie taterników było zwolennikiem stosowania różnych ułatwień. Przejście Długosza i Momiatuka, było jak na owe czasy uznawane za rekordowe i godne szacunku (mimo kontrowersyjnych rozwiązań). Ale ta silna i szeroka rywalizacja, zaowocowała też licznymi i nowymi przejściami ściany. Dla odrodzenia się wspinaczki klasycznej znaczenie miały przejścia z 1971 (Malczykówka) i 1980 i 1982 (drogi w pobliżu Filara Kazalnicy, w tym pierwsza Kantem Filara) oraz przejścia późniejsze.

Trzeba zaznaczyć, że ekstremalne wspinanie klasyczne w kontekście ściany Kazalnicy (powyżej VI stopnia) pokonywane są przeważnie na drogach wcześniej zdobywanych z pomocą sztucznych ułatwień. Można zaryzykować twierdzenie, że gdyby nie czasem stałe haki umożliwiające asekurację pewne fragmenty ściany byłyby do dziś nie do przejścia. Północno-wschodnia ściana Kazalnicy Mięguszowieckiej i zimą była miejscem, gdzie rozegrały się istotne wydarzenia w historii polskiego taternictwa. Pierwsze przejścia zimowe dróg Łapińskiego i Paszuchy oraz drogi Długosza były swego czasu rekordowymi.

Stopniowo jednak (wraz ze wzrostem postępu technicznego) zimowe prześcia dróg Kazalnicy były znacznie leprzej jakości i zajmowały mniej czasu. Obiektywne trudności ściany powodują, że wchodzą w nią jedynie najsprawniejsi taternicy. Stąd rzadko słychać tu wołanie o pomoc. Ewentualne wypadki jednak i akcje ratunkowe należą do najtrudniejszych w całych Tatrach.

kazalnica-m-5

Wierzchołek Kazalnicy Fot. www.kamiltatry.wordpress.com

Ciekawostki

Wspinacze żargonowo nazywają Kazalnicę także Zerwą, a żartobliwie niekiedy Amboną. Pierwotna nazwa Kazalnica nadana została przeszło 100 lat temu z racji charakteru i kształtu kulminacji. Z czasem upowszechniło się ono Tatrach wśród taterników jako element tworzący i inne nazwy własne (mające w nazwie także dookreślenie okolic, np. Kazalnica w Stołach, Kazalnica Miętusia), i to z odcieniem ich nobilitowania, uatrakcyjnienia (jako podciętych, stromych i trudnych). Właściwa Kazalnica dla odróżnienia od innych uzyskała w nazwie dodatkowy człon- Mięguszowiecka.
Z rzadkich roślin na Kazalnicy występuje warzucha tatrzańska– gatunek występujący tylko w Tatrach i to w niewielu tylko miejscach. Motyw wejścia na Kazalnicę pojawia się też w filmie Prowokator z 1995 roku.


Mięguszowiecki Szczyt Czarny (2404 m n.p.m.)
(słow. Východný Mengusovský štít, niem. Östliche Mengsdorfer Spitze, węg. Keleti-Menguszfalvi-csúcs)


Lokalizacja

Sczyt w Tatrach Wysokich. Leży na granicy polsko-słowackiej, w grani głównej Tatr między Mięguszowieckim Szczytem Pośrednim (rozdziela je Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem) i Hińczową Turnią (kulminacją kończącą Wołowy Grzbiet). Między Hińczową Turnią Mięguszowieckim Szczytem Czarnym położona jest Czarnostawiańska Przełęcz. Mięguszowiecki Szczyt Czarny to najbardziej wysunięty na wschód szczyt z grupy trzech Mięguszowieckich Szczytów.

Dawniej nazywano go Mięguszowieckim Szczytem nad Czarnym (Stawem). Jego ściany opadają półkilometrowymi grzędami w kierunku jeziora. Północno-wschodnią grzędę kończy Kazalnica Mięguszowiecka, z której opada słynna, pionowa i pocięta pasami okapów ściana północno-wschodnia. Wschodnia ściana (o wysokości ok. 300 m) opada w kierunku Wyżniego Czarnostawiańskiego Kotła, którego kotlinę ogranicza północno-wschodnia grzęda Mięguszowieckiego Szczytu Czarnego i urwiska schodzące ze ścian Wołowego Grzbietu. W grani północno-zachodniej, opadającej w kierunku Mięguszowieckiej Przełęczy pod Chłopkiem, widoczna jest samotna turniczka nazywana Chłopkiem (stąd nazwa przełęczy).

Turystyka

Na szczyt nie prowadzą żadne znakowane szlaki turystyczne. Szczyt ten jednak dostępny jest dla wprawnych turystów. Najłatwiejsza droga na Mięguszowiecki Szczyt Czarny wiedzie z Mięguszowieckiej Przełęczy pod Chłopkiem, na którą prowadzi zielony szlak znad Czarnego Stawu pod Rysami.

kazalnica-m-4

Panorama Tatr z poziomu Morskiego Oka. Autor: Wojciech Wałczyk.

Historia

Jako pierwsi, latem na szczyt dotarli Antonina i jej syn Karol Englisch z przewodnikiem Johannem Hunsdorferem seniorem, 9 sierpnia 1903 r., drogą od Czarnostawiańskiej Przełęczy. Zimą szczyt po raz pierwszy osiągnęli Mieczysław Lerski i Jerzy Maślanka. Było to 22 marca 1910 r.
Na Chłopka jako pierwsi weszli Katherine Bröske i Simon Häberlein (11 września 1905). Przez tę przełęcz prowadził od niepamiętnych czasów kłusowniczy przechód z Doliny Rybiego Potoku na południe, do Doliny Mięguszowieckiej. Szlak na przełęcz został wyznakowany w 1898 r. Na Mięguszowiecki Szczyt Czarny wchodzono już przed wejściem Englischów – prawdopodobnie nawet przed 1877 r.

Ciekawostki

Widoki z wierzchołka są rozległe. Na skałach tego szczytu rosną dwa bardzo rzadkie gatunki roślin, w Polsce występujące tylko na nielicznych stanowiskach w Tatrach: warzucha tatrzańska (na wysokości 2200–2390 m) i skalnica odgiętolistna.

Bartek Michalak


Bibliografia:
- Tatry wysokie- przewodnik taternicki, W. H. Paryski, Warszawa 1984;
- Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Z. i W Paryscy, Poznań 2004;
- Janusz Kurczab, Marek Wołoszyński, „Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie”, Warszawa 1991.
- Tatry Polskie- przewodnik, J. Nyka, Latchoczew 2002.