Wbrew błędnej, obiegowej opinii, to nie słynne Trzy Korony są najwyższą górą Pienin. Królową tego pięknego pasma jest Wysoka – szczyt położony nieco na uboczu najczęściej uczęszczanych szlaków i miejsce, z którego podziwiać można niezwykłe widoki.
Widok z Wysokiej na Trzy Korony
Licząca 1050 m n.p.m. Wysoka położona jest w głównym grzbiecie Małych Pienin, na granicy polsko-słowackiej. Na północnym-zachodzie góra oddzielona jest przełęczami Stachurówki (908 m n.p.m.) i Kapralową Wysoką (935 m n.p.m.) od szczytu Borsuczyny (939 m n.p.m.), a na wschodzie sąsiaduje ze szczytami Jaworzyny (1001 m n.p.m.) i Smerekowej (1014 m n.p.m.). Południową rubież masywu stanowi z kolei Przełęcz Korbalowa (730 m n.p.m.), przez którą Wysoka graniczy z Wietrznym Wierchem (1111 m n.p.m.) w Magurze Spiskiej. Od wschodu i południa Wysoka podcięta jest stromymi urwiskami, których wysokość sięga 20 m. Po stronie północnej zbocza Wysokiej pokrywają zaś rozległe polany – Polana pod Wysoką oraz Połonina Kiczera (niektóre źródła wyróżniają też polany Za Potok, Doliny i Janeczków). Na zachód od wierzchołka znajdują się natomiast dwie pojedyncze skałki, nazywane czasem Szurdakową i Fidrykową Skałą.
Północna część masywu Wysokiej objęta jest ochroną w ramach Rezerwatu Przyrody Wysokie Skałki. Rezerwat został utworzony w roku 1961 i zajmuje obecnie powierzchnię 13,9 ha na wysokości 900 – 1050 m n.p.m. Chroniony jest w nim jedyny w Pieninach górnoreglowy las świerkowy, swoje siedliska mają tu także orlik krzykliwy, puchacz oraz myszołów. Południowe stoki Wysokiej są natomiast częścią słowackiego Pienińskiego Parku Narodowego.
Turystyka
Pod szczyt Wysokiej (na sam wierzchołek prowadzi krótkie odbicie nieznakowaną ścieżką) dojść można szlakiem niebieskim ze Szczawnicy (↑3.30 godz. ↓3.10 godz.) lub od strony Przełęczy Rozdziela (↑2.20 godz. ↓2.10 godz.). Druga opcja to podejście szlakiem zielonym z Jaworek przez Wąwóz Homole (↑2.10 godz. ↓1.40 godz.). Na szczycie znajduje się naturalna platforma widokowa otoczona balustradami. Podejście od węzła szlaków również zostało wyposażone w sztuczne ubezpieczenia.
Z Wysokiej podziwiać można panoramę obejmującą Pieniny z Trzema Koronami i Sokolicą, Magurę Spiską, Góry Lewockie i Czerchowskie, Beskid Sądecki z Radziejową, Przehybą, Wielkim Rogaczem i Jaworzyną Krynicką, Beskid Żywiecki z Babią Górą, Gorce z Turbaczem i Tatry z Łomnicą, Durnym, Lodowym, Rysami, Hawraniem czy Czerwonymi Wierchami. Dobrym punktem widokowym jest także Polana pod Wysoką, z której zobaczyć można m.in. Małe Pieniny z okolicznymi szczytami Homole i Watriska, Połoninę Kiczera oraz Polanę Doliny i Janeczków. W dole widoczny jest także Wąwóz Homole, a w dali Beskid Sądecki z Radziejową, Przehybą i Wielkim Rogaczem.
Na tzw. Rówienkach (ok. 710 - 720 m n.p.m.) w południowej części Polany pod Wysoką w lecie czynna jest studencka baza namiotowa „Pod Wysoką”. Jej gospodarzem jest Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Łodzi.
Fragment Polany pod Wysoką
Ciekawostki
- Wysoka jest określeniem popularnym, stosowanym głównie w przewodnikach i na mapach turystycznych. Oficjalna nazwa urzędowa Wysokiej to Wysokie Skałki.
- W dawnych czasach Wysoka określana była również nazwami: „Pamiarky” lub „Kiczera”. Pierwsza z nich pochodzi z języka żyjących tu kiedyś Łemków i najprawdopodobniej wzięła się od znajdującej się przed laty na Wysokiej wieży triangulacyjnej. Źródłem drugiej jest leżąca na zboczach Wysokiej Połonina Kiczera.
- W XVIII wieku na Wysokiej prowadzono roboty górnicze i poszukiwano złota oraz srebra.
- Pierwszego zimowego wejścia narciarskiego na szczyt Wysokiej dokonał w roku 1929 Marian Gotkiewicz.
- Na Wysokiej znajdują się stanowiska rzadkich w Polsce gatunków roślin – pluskiwcy europejskiej i ostrożni głowaczej.
- Biegnący zboczami Wysokiej niebieski szlak turystyczny prowadzi ze Szczawnicy aż na Wielki Rogacz w Beskidzie Sądeckim. Trasa ta wyznaczona została w latach 1961-1962 i początkowo biegła bezpośrednio przez szczyt Wysokiej.
- Na przełęczy Kapralowa Wysoka znajdowała się dawniej polana. Przez lata całkowicie zarosła ona jednak lasem.
- W miejscu dzisiejszej Polany pod Wysoką istniały dawniej pola uprawne należące do wsi Jaworki. Gdy mieszkańcy Jaworek – w większości Łemkowie – zostali po II Wojnie Światowej wysiedleni, pola zostały przekształcone w pastwiska, a pod Wysoką zbudowano w latach 1948-1950 bacówkę. Pasterski eksperyment nie powiódł się jednak i została ona w roku 1974 zamieniona na studenckie schronisko. Sześć lat później obiekt spłonął, a jego pozostałości można pod Wysoką zobaczyć do dziś.
- Łemkowskie pola znajdowały się dawniej także na Połoninie Kiczera. Obecnie znajduje się na niej stacja badawcza Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach.
- Sąsiadująca z Wysoką Smerekowa jest drugim co do wysokości szczytem Pienin. Na jej zboczach występuje duże skupisko cisów, podlegających ochronie w ramach słowackiego rezerwatu Kamieńskie Cisy. Sam szczyt Smerekowej znany jest z kolei za sprawą charakterystycznej „szpary”.
- Nazwa Smerkowej pochodzi od słowa „smerek”, oznaczającego świerk.
- Przez Przełęcz Korbalową biegnie dział wodny, oddzielający od siebie zlewiska potoków Lipnik i Kamienka. Przełęcz przecina również słowacka droga Czerwonego Klasztoru do Gniazd.
Adam Nietresta
