W samym środku Pienin, między Trzema Koronami i Sokolicą leży niepozorny, zalesiony szczyt, na którym w mrocznym średniowieczu znajdowała się jedna z najbardziej nieprzystępnych twierdz w Polsce. Zapraszamy na Górę Zamkową.

Położona w sercu Pienin Właściwych Zamkowa Góra liczy sobie 779 m n.p.m. i znajduje się w północno-wschodniej części masywu Trzech Koron. Szczyt właściwie z każdej strony podcięty jest stromymi urwiskami (ich wysokość sięga 100 m), a jedynym punktem łączącym go z resztą masywu jest wąska Zamkowa Przełęcz (770 m n.p.m.), przez którą Zamkowa Góra graniczy z Ostrym Wierchem (851 m n.p.m.).

Turystyka

Wierzchołek Zamkowej Góry nie jest dostępny dla ruchu turystycznego, ale jej zboczami biegnie niebieski szlak, którym można się tu dostać albo od strony szczytu Bańków Gronik (↑↓40 min), albo z Przełęczy Koszarzyska (↑↓ 15 min). Na Bańków Gronik prowadzi szlak żółty z Krościenka nad Dunajcem (↑55 min ↓40 min) lub od strony Sromowiec Niżnych (↑1.20 godz. ↓1 godz.), natomiast na Koszarzyska dojść można szlakiem zielonym, zaczynającym się u wylotu Wąwozu Szopczańskiego (↑1.35 godz. ↓1 godz.). Niebieski szlak w rejonie Zamkowej Góry obfituje w sztuczne ubezpieczenia – schody oraz galerie z balustradami.

Niebieski szlak przy ruinach Zamku Pienińskiego

Zamkowa Góra w całości pokryta jest lasem i nie można z niej podziwiać widoków, ale wadę tę rekompensują dwie atrakcje historyczne, związane z postacią świętej Kingi - ruiny Zamku Pienińskiego oraz Grota świętej Kingi. Budowę zamku rozpoczęto ok. roku 1280 na polecenie wspomnianej świętej, która na niedostępnym pienińskim szczycie chciała stworzyć twierdzę, w której można by ukryć się przed niszczącymi wówczas polskie ziemie Tatarami. Według różnych przekazów (w tym m.in. Jana Długosza), Kinga faktycznie ukryła się przed Tatarami w pienińskim zamczysku w roku 1287 po ucieczce z klasztoru w Starym Sączu. Gdy zagrożenie minęło, zamek został porzucony i już w XIV nie był użytkowany. W kolejnym stuleciu twierdza uległa ostatecznemu zniszczeniu - nastąpiło to prawdopodobnie w roku 1410, kiedy to podczas wojny z Krzyżakami ziemia sądecka została najechana przez sojusznika zakonu - Zygmunta Luksemburskiego. Według innej wersji, zamek został zburzony w roku 1431 lub 1433 podczas najazdu husyckiego.

Historia Groty świętej Kingi to już czasy znacznie późniejsze. Z inicjatywy proboszcza z parafii w Krościenku, A. Łętowskiego powołano w roku 1895 komitet, którego zadaniem było upamiętnienie 600 rocznicy pobytu świętej (wówczas jeszcze błogosławionej) w Pieninach. Znajdująca się obok ruin zamku jaskinia została poszerzona i wmurowano w niej naturalnej wysokości posąg Kingi. W prace zaangażował się pieniński oddział TT, a autorem figury był rzeźbiarz z Krościenka, Władysław Druciak. Poświęcenie groty odbyło się 24 lipca (data śmierci św. Kingi) 1904 roku i co roku w rocznicę tego wydarzenia odprawiane jest na Zamkowej Górze nabożeństwo. Grota świętej Kingi z czasem stała się też celem licznych pielgrzymek.

Grota świętej Kingi

Ciekawostki

- Na północnym zboczu Zamkowej Góry, na wysokości 545 – 560 m znajduje się Pienińska Jaskinia. Jest to największa pod względem objętości jaskinia w polskiej części Pienin – jej długość wynosi ok. 101 m, a głębokość 18 m. Jaskinia nazywana bywa czasami Jaskinią Nietoperzy lub Wielką Pustelnicą.

- Zbocza Zamkowej Góry porośnięte są bujną roślinnością skalną, której skupiska nazywane są Ogródkami Kingi. Występują tu m.in.: chryzantema Zawadzkiego, smagliczka skalna, aster alpejski, goździk okazały i kokorycz żółtawa.

- Porastający szczyt Zamkowej Góry las sosnowy został w 1915 roku niemal całkowicie zniszczony przez trwający dwa tygodnie pożar. Miejsce spalonego drzewostanu zastąpiła z czasem dominująca dziś buczyna.

- Niektóre źródła historyczne twierdzą, że Zamek Pieniński powstał przed rokiem 1280 (budowa miała się rozpocząć ok. roku 1257), a inicjatorem jego wzniesienia był Bolesław Wstydliwy, który już wcześniej szukał w zamku schronienia przed tatarską nawałą.

- Zamek Pieniński wielokrotnie był celem badań archeologicznych, a jedne z najbardziej szczegółowych zostały przeprowadzone w latach 1938 – 1939 przez Tomasza Szczygielskiego. Wiadomo, że podczas wykopalisk znaleziono w ruinach zamku m.in. kości tura i groty strzał, niestety szczegółowa dokumentacja badań zaginęła podczas II Wojny Światowej.

- W wielu źródłach można znaleźć błędną informację, jakoby Zamek Pieniński był najwyżej położonym zamkiem w Polsce. W rzeczywistości miano to należy się zamkowi Rogowiec w Górach Kamiennych.

- Wraz z Grotą świętej Kingi w roku 1904 zbudowana została również tzw. Pienińska Pustelnia. Zamieszkał w niej niejaki Władysław Stachura, którego zadaniem miała być opieka nad grotą. Stachura wiódł życie eremity, ubierał się we franciszkański habit, opracowywał ziołowe lekarstwa i spał w… trumnie. W pierwszych dniach I Wojny Światowej pustelnik został aresztowany, a następnie wcielony do wojska i wysłany na front. Po zakończeniu wojny Stachura nie wrócił już do swojej pustelni i resztę życia spędził w zakonie.

- W roku 1924 mocno zniszczoną pustelnię zasiedlił nowy lokator – Wincenty Kasprowicz. On także był weteranem I Wojny Światowej (walczył m.in. w bitwie pod Verdun) oraz uczestnikiem Powstania Wielkopolskiego, a wojenna trauma skłoniła go do wstąpienia do klasztoru. W jego murach Kasprowicz nie wytrzymał jednak długo i ostatecznie wybrał życie pustelnika. W pienińskiej samotni mieszkał do roku 1949, kiedy to pustelnia spłonęła po uderzeniu pioruna. Władze parku narodowego nie zgodziły się na jej odbudowanie, co ostatecznie zakończyło historię pienińskich pustelników.

Tablica informacyjna PPN

- Przed I Wojną Światową Władysław Stachura wyznaczył ścieżkę z ruin zamku na szczyt Zamkowej Góry. Trasa ta została w roku 1955 zamknięta przez Pieniński Park Narodowy.

- Szlak turystyczny do ruin Zamku Pienińskiego został wytyczony po raz pierwszy w roku 1894. Jego oficjalne wyznakowanie nastąpiło jednak dopiero 12 lat później.

- W roku 1926 na szczycie Zamkowej Góry umieszczono dzwon z napisem: „Uproś pokój pożądany, zgodę, miłość między stany, Marjo”. Rolę dzwonnika pełnił tutejszy pustelnik.

- W roku 1906 właściciel Krościenka, Zygmunt Dziewolski zbudował na położonej na zachód od Zamkowej Góry polanie Limierczyki niewielką wiatę dla turystów. W latach 1933 - 1937 w tym samym miejscu istniało też prywatne schronisko, należące do miejscowego górala, Orkisza. Obiekt ten został zniszczony w wyniku pożaru.

- Dawna nazwa Zamkowej Góry to Góra błogosławionej Kingi. Terminem tym określano czasami cały masyw Trzech Koron.

- Sąsiadujący z Zamkową Górą Ostry Wierch nazywany był dawniej Koszarzyskową Skałą. Nazwę tę zawdzięczał pobliskiej polanie Koszarzyska. Inną nazwą Ostrego Wierchu był też Ostry Szczyt.

- Jak głosi legenda, gdy Tatarzy otoczyli Kingę z Zamku Pienińskim, święta swoimi modłami sprowadziła burzę, która odpędziła najeźdźców.

Adam Nietresta