Góry Złote – z jednej strony są miejscem spacerów dla kuracjuszy z Lądka Zdroju, natomiast w dalszych partiach, na południowy – wschód, stanowią wraz Górami Bialskimi i Masywem Śnieżnika  najpierwotniejszą część polskich Sudetów.

Góry Złote

Góry Złote, pasmo położone w Sudetach Wschodnich są jednym z najdłuższych w Sudetach – około 54 km długości, w Polsce znajduję się ponad 35 km. Położone są pomiędzy Górami Bardzkimi, na południowy wschód od Przełęczy Kłodzkiej, a Górami Bialskimi. Czeska część pasma wraz z Górami Bialskimi nazywane Rychlebské hory zaliczane są do Jesioników. Południowa granica z Górami Bialskimi nie jest do końca jednoznaczna, przez lata nie było jasności, jaki jest jej dokładny przebieg. W latach 70. XX wieku uznawano, że Góry Bialskie zaczynają się już od Lądka. Obecnie za granicę Gór Złotych w Polsce, według ustaleń Marka Staffy, można przyjąć Przełęcz u Trzech Granic (1111 m n.p.m.) między najwyższym szczytem pasma Smrekiem (1109 m n.p.m.) a Bruskiem (1124 m n.p.m.), ponad Doliną Górnej Białej Lądeckiej, która znajduje się już w masywie bialskim. Według innych źródeł granica ta znajduje się za Kowadłem (989 m n.p.m.), który w tym wypadku uznaje się za najwyższy szczyt. Od północy Góry Złote kończą się w okolicach Złotego Stoku. Od zachodu opadają w kierunku Kotliny Kłodzkiej, natomiast od południowego zachodu  ograniczone są przez dolinę Białej Lądeckiej.

Kowadło w Górach Złotych, autor: Grzegorz Wysocki (www.commons.wikimedia.org)

Kowadło w Górach Złotych, autor: Grzegorz Wysocki (www.commons.wikimedia.org)

Ze względu na ukształtowanie terenu Góry Złote można podzielić na trzy części: zachodnią, środkową i południową. Część zachodnia, najniższa, najszersza i najmocniej urzeźbiona. Znajduje się  pomiędzy Przełęczą Kłodzką (483 m n.p.m.) na zachodzie i Przełęczą Różaniec (583 m n.p.m.) na wschodzie. Występują w niej dwa masywy Ptasznika (719 m n.p.m.) i Jawornika Wielkiego (872 m n.p.m.). Część środkowa, ciągnie się od Przełęczy Różaniec na północy do Przełęczy Lądeckiej (665 m n.p.m.), posiada łagodne stoki , główny masywem jest Borówkowa (900 m n.p.m.). Natomiast część południowa, wąska i skalista jest najwyższa i  najdłuższa o stromych stokach. Rozpoczyna się od Przełęczy Lądeckiej i biegnie wzdłuż granicy Polski do Przełęczy u Trzech Granic.

Geologia

Budowa geologiczna pasma jest bardzo złożona. Część północna i zachodnia zbudowana jest z granitoidów, wśród których występują m.in. krystaliczne wapienie i amfibolity. Obie części od pozostałego fragmentu pasma oddzielone są linią uskoku tektonicznego, który przebiega między Złotym Stokiem a Skrzynką. W tym miejscy występują złoża różnych kruszców -  m.in. złota. Środkowa i południowo – wschodnia część Gór Złotych zdominowana jest przez skały metamorficzne takie jak: gnejsy, granitognejsy, łupki łyszczykowe, kwarcyty czy wapienie krystaliczne. W wielu miejscach w Górach Złotych można spotkać skałki, zwykle gnejsowe, o wysokością sięgającej nawet 40 m, przez co są atrakcyjne do uprawiania wspinaczki. Krawędź północnych zboczy pasma budują skomplikowane utwory skalne, wzbogacone kruszcami. To zjawisko było przyczyną rozwoju dużego ośrodka górniczo – hutniczego w Złotym Stoku już od czasów średniowiecza. Ślady z tego okresu można zauważyć wokół szczytu Jawornika Wielkiego lub na niebieskim szlaku ze Starego Gierłatowa do ruin zamku Karpień, gdzie dukty są wysypane grysem,  w którym widoczne są fioletowy fluoryt i ametysty, natomiast przy czerwonym szlaku ze Złotego Stoku przez Złoty Jar można spotkać bryły żużlu ze średniowiecznych Hut.

Lądek Zdrój - panorama z Trojaka, autor: Marek Tomaszewski (www.commons.wikimedia.org)

Lądek Zdrój - panorama z Trojaka, autor: Marek Tomaszewski (www.commons.wikimedia.org)

Turystyka

Głównym ośrodkiem turystycznym Gór Złotych jest Lądek Zdrój, najstarsze oraz największe uzdrowisko ziemi kłodzkiej. Znajduje się tam kilkanaście sanatoriów, które dostarczają swoim kuracjuszom wodę z siedmiu mineralnych źródeł. W Lądku Zdroju znajduje się pięć źródeł leczniczych i dwa sztuczne odwierty z gorącą wodą z głębokości 700 m.  

Największe atrakcje Gór Złotych to na pewno skałki na Trojaku, Jaskinia Radochowska, kopalnie złota w Złotym Stoku i ruiny zamku Karpień. Warto również wybrać się wycieczki piesze w góry na Jawornik Wielki (870 m n.p.m) i Kowadło (989 m n.p.m.).

Wycieczkę na Trojak i do ruin zamku Karpień można rozpocząć w Lądku, skąd leśną drogą, niebieskim szlakiem, mijając skałkę Samotnik, trasa dociera na skalisty szczyt Trojaka (766 m n.p.m.), na którym znajdują się wielka skała zwana Trojanem. Z Trojana droga biegnie między okazałymi skałami, a następnie schodzi przez szczelinę Skalna Brama do skrzyżowania leśnych dróg – Rozdroża Zamkowego. Z tego miejsca wąską ścieżką szlaki (do szlaku niebieskiego dołącza zielony) podchodzą na Karpiak (775 m n.p.m.), gdzie znajdują się ruiny zamku Karpień. Z ruin szlaki ostro schodzą do duktu Drogi Wielkiej Okólnej, skąd można dojść do Starego Gierłatowa lub do Bielic.

Na Kowadło najłatwiej wybrać się z Bielic, skąd na szczyt prowadzi zielony szlak. Można również wyjść z Lądka lub Stronie Śląskiego na dłuższą wycieczkę. Z Lądka droga rozpoczyna się tak jak trasa na Karpień. Z ruin zamku niebieskim szlakiem należy kierować się do Starego Gierłatowa, a następnie do Przełęczy Dział, gdzie droga krzyżuję się z żółtym szlakiem ze Stronia. Z przełęczy trasa jest kontynuowana żółtym szlakiem do Bielic.

Wycieczkę na Jawornik Wielki warto najlepiej rozpocząć w Lądku Zdroju lub Złotym Stoku. Z obu miejscowości na szczyt prowadzi czerwony szlak.

Do Jaskini Radochowskiej można dotrzeć niebieskim szlakiem z Lądka.

Przełęcz Lądecka od strony polskiej, autor : Maciej Miezian (www.commons.wikimedia.org)

Przełęcz Lądecka od strony polskiej, autor : Maciej Miezian (www.commons.wikimedia.org)

Ciekawostki

- Z Zamku Karpień obecnie zostały tylko ruiny, a właściwie skupisko kamieni, mało przygotowane na  wizyty turystów. W swoich najlepszych latach zamek miał 70 m długości i 30 m szerokości. Jego historia jest bardzo długa. Prawdopodobnie już w VI – XI w. powstała w tym miejscu osada plemienia Chrobatów, którzy są utożsamiani czasami z Chorwatami. Nazwa grodu została pierwszy raz wspomniana w dokumentach w 1346 roku. Gród nabierał znaczenia jako warownia graniczna, szczególnie pożądana przez Polaków i Czechów. Kamienny zamek został zbudowany dopiero na początku XIV wieku. Zamek został spalony w 1443 roku, a w 1513 zburzono warownie. Od tego momentu ruiny rozsypywały się, a z kamieni, które zostały z murów zamku używano do budowy domów i ośrodka zdrojowego w Lądku. Dopiero od XVIII wieku  ruiny stały się atrakcją turystyczną.

- Jaskinia Radochowska jest znana na pewno od połowy XVIII wieku. Jej zwiedzanie było obowiązkowym punktem programu dla kuracjuszy z Lądka Zdroju. Odkryte korytarze mają 265 m długości. Piękna szata naciekowa została częściowo zniszczona w XIX wieku, zaś większe straty wystąpiły po II wojnie światowej, kiedy jaskinia pozostawała bez opieki.  W trakcie badań zostały znalezione krzemienne narzędzia, co świadczy, że grotę zamieszkiwano już w epoce paleolitu.

Jaskinia składa się  z długiego korytarza i kilku komór. Najciekawsze z nich to Komora Centralna i Sala Gotycka, w której można podziwiać piękny strop. W środku znajduje się jezioro o głębokości 2 m i stałej temperaturze wody 2,4˚ C, które zamieszkują  białe, ślepe studniczki, pierwowije i prapierścienice. W grocie występuje około 100 różnych organizmów, również rzadkich – takich jak troglobionty.

Katarzyna Sender

Źródła:

- „Sudety”, Cyprian Skała, Wydawnictwo Pascal 1998
- Portal internetowy: sudety.it