Wojtek Kurtyka (1974), fot. Bogdan Jankowski

Wojciech Kurtyka, na świecie znany pod pseudonimem „Voytek”. Wybitna postać himalaizmu, jeden z ojców stylu alpejskiego. Wyznaczał nowe kanony we wspinaczce wysokogórskiej. Zainicjował przejście w stylu alpejskim trzynastu wielkich ścian w Himalajach (w tym sześciu ośmiotysięczników).

Udowodnił, że w górach wysokich można wspinać się w małych zespołach. Niezwykle charyzmatyczny i ambitny, budzi szacunek i respekt w środowisku wspinaczkowym. Twórca skali krakowskiej (zwanej również skalą Kurtyki), czyli najpopularniejszej w Polsce skali trudności dróg skałkowych. Dokonał pierwszego przejścia zachodniej ściany Gasherbruma IV. W 2002 roku amerykański magazyn „Climbing” uznał ten wyczyn za największe osiągnięcie XX wieku w Himalajach. Urodził się 25 lipca 1947 roku w niewielkiej miejscowości Skrzynka, zlokalizowanej w okolicach Kłodzka. Swoją wspinaczkową przygodę zaczął w 1968 roku w Tatrach. Szybko okazało się, że drzemie w nim ogromny talent. Już w kolejnym sezonie stał się pogromcą skrajnie trudnych dróg. W 1971 roku wytyczył nową drogę na północno-wschodniej ścianie Małego Młynarza. Dziś znana jako „Kurtykówka”. Była to równocześnie pierwsza linia o skali trudności VI+ w Tatrach. W latach 1973 - 1975 wspinał się w Alpach oraz w górach Norwegii, gdzie również dokonał kilku znaczących podbojów. Najważniejszym z nich było pierwsze zimowe przejście północnej ściany norweskiego Trollveggenu w 1974 roku. Wspinał się również w Hindukuszu, Karakorum i Himalajach.

W środowisku wysokogórskim znany jest przede wszystkim jako prekursor i propagator stylu alpejskiego, który polega na dojściu na szczyt góry w pojedynczej, ciągłej próbie, bez zakładania obozów, a także bez użycia lin i poręczówek. Wojciech Kurtyka pierwszego takiego przejścia dokonał w 1972 roku w Hindukuszu. Pokonał wówczas północno-wschodnią ścianę Akher Chagh (7017m). Wydarzenie to uznaje się za przełom w światowym himalaizmie. W 1977 roku podczas wyprawy pod kierownictwem Andrzeja Zawady po raz kolejny udaje się przejść w charakterze sportowym trudną drogę, a mianowicie: północno-wschodnią ścianę Kohe Bandaka (6843m).

Wojtek Kurtyka.
Fot. arch. Wojtek Kurtyka

Wojtek brał jeszcze udział w dużych wyprawach na Lhotse w 1974r i na K2 w 1976r. Później jednak na stałe porzucił ciężki styl oblężniczy oraz powolną tułaczkę z gigantycznym taborem na rzecz (z pozoru tylko) lekkiego, czysto sportowego wspinania w niewielkich zespołach. Zainicjował wiele fenomenalnych pierwszych przejść w stylu alpejskim. Niektóre z nich na całym świecie uznawane są za najtrudniejsze we współczesnym himalaizmie. Należą do nich przede wszystkim: trawers trzech szczytów masywu Broad Peak w 1984 roku, zachodnia ściana Gasherbruma IV w 1985 roku, wschodnia ściana iglicy skalnej Trango Tower w 1988 roku. Absolutny nokaut nastąpił w 1990 roku, kiedy to w ciągu jednej doby wszedł na Cho Oyu nową drogą. Kilkanaście dni później również w ciągu jednej doby pokonał nie uczęszczaną dotychczas południowo-zachodnią ścianę Shishapangmy, bez wejścia na wierzchołek główny.

Dla Wojtka największym marzeniem wspinaczkowym była ogromna ale i niebezpieczna „Świetlista Ściana” Gasherbruma IV. Trzykilometrowa, piękna droga. Jest tylko jedna szansa, aby ją przejść. Kiedy już zaczniesz, nie ma możliwości odwrotu. Jedyny sposób ucieczki wiedzie do góry. W 1985 roku Wojciech Kurtyka wraz z Austriakiem – Robertem Schauerem dokonują absolutnie spektakularnego pierwszego przejścia „Świetlistej Ściany”. Wydarzenie to zapisało się w historii himalaizmu jako ogromny triumf, a Voytek stał się postacią rozpoznawalną również poza granicami Polski.

W swojej karierze współpracował z wieloma wybitnymi sylwetkami świata wspinaczkowego. Jego partnerami byli Alex MacIntyre, Jerzy Kukuczka, Doug Scott, Erhard Loretan, Reinhold Messner czy Jean Troillet.

Paradoksalnie Wojciech Kurtyka uznawany jest za ikonę bezpieczeństwa w górach. Pomimo, iż posiada na swoim koncie ekstremalnie trudne i najbardziej niebezpieczne przejścia w Himalajach, zawsze potrafił trafnie ocenić swoje siły. Nigdy nie odnotował żadnego wypadku ani w skałach, ani w górach, co przecież jest rzadkością w tej profesji. Ambicja zdobycia szczytu nie przesłaniała jego zdolności racjonalnego myślenia. Potrafił powiedzieć sobie „nie” i niejednokrotnie tak właśnie czynił. Sam Wojtek mówi o sobie, że w niektórych sytuacjach jest zwyczajnym tchórzem, tak jak każdy z nas. Być może w wielu sytuacjach wycofanie się z pola walki wcale nie było oznaką tchórzostwa, a po prostu mądrą decyzją oraz przejawem niesamowitej intuicji.

Wojtek Kurtyka jest postacią bardzo charakterystyczną. Zawsze miał trochę inne priorytety niż jego koledzy po fachu. Nie brał udziału w pogoni za ośmiotysięcznikami. Dla niego nie liczy się samo zdobycie szczytu, a piękna, wymagająca ściana, z którą trzeba się zmierzyć. Każdą wyprawę i kontakt z górami traktował również jako silne przeżycie mistyczne. Zawsze towarzyszyły mu wewnętrzne, głębokie przemyślenia, które były również swoistą walką z własnymi słabościami i lękami. Doszukiwał się ukrytych symboli, prowadził bogate życie wewnętrzne i duchowe. Wypracował pewnego rodzaju ideologię, indywidualną filozofię według, której żyje. Nazwał ją „ścieżka góry” na wzór japońskiej ścieżki miecza, którą podążali samurajowie. Dzięki górom człowiek dostrzega piękno otaczającego świata i potrafi je docenić. Wyprawy wysokogórskie pozwalają człowiekowi na wewnętrzne oczyszczenie, a także dają możliwość samopoznania. Wojtek nigdy nie krył się ze swoimi przekonaniami, stąd też koledzy mówili o nim żartobliwie, iż jest alpinistą-romantykiem. Dał się poznać także jako autor wielu publikacji wydawanych zarówno w polskich, jak i zagranicznych czasopismach o tematyce górskiej. Najbardziej znane dzieła to: Trango Tower, Łamaniec, Losar, Szkocka Piątka, Góry Świetliste.

Wspinanie nadal stanowi największą pasję w życiu Wojtka. Po sukcesie z 1990 roku potrzeby ekstremalnych wrażeń w górach najwyższych osłabły. W 1997 roku podjął jeszcze próbę zdobycia Nanga Parbat. Później zrezygnował z tego typu wypraw oraz rozgłosu medialnego. Sam mawia, że nie ma teraz znaczenia gdzie będzie się realizował, ważne jest natomiast, aby czerpać radość ze wspinania.

W 2016 r. otrzymał Złoty Czekan (Piolet d’Or) za całokształt osiągnięć w górach.

Najważniejsze dokonania:

Wspinaczka skałkowa
• 1993 – Chiński Maharadża VI.5, free solo

Tatry
• 1970 – nowa droga na północno-wschodniej ścianie Małego Młynarza (Kurtykówka, z Januszem Kurczabem i Michałem Gabryelem),
• 1973–1978 – kilka nowych dróg na Kazalnicy Mięguszowieckiej, latem i zimą.

Alpy
• 1971 – pierwsze polskie przejście drogi Rattiego i Vitaliego na zachodniej ścianie Aiguille Noire de Peuterey w masywie Mont Blanc, z Januszem Kurczabem,
• 1973 – nowa droga na północnej ścianie Aiguille du Dru, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim,
• 1975 – nowa droga na północnej ścianie Grandes Jorasses, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim.

Góry Skandynawskie
• 1974 – pierwsze przejście zimowe północnej ściany Trollveggenu.

Hindukusz
• 1972 – północno-wschodnia ściana Akher Chagh w stylu alpejskim
• 1977 – wyprawa pod kierownictwem Andrzeja Zawady północno-wschodnia ściana Kohe Bandaka z Aleksem MacIntyre'em i Johnem Porterem w ciągu 6 dni (nowa droga).

Himalaje i Karakorum
• 18-29 września 1978 – południowy filar Changabang (6864 m)
• maj 1980 – pierwsze przejście wschodniej ściany Dhaulagiri (8167 m) bez wejścia na szczyt
• 18 maja 1980 – Dhaulagiri (8167 m) drogą normalną
• 1981 – dwie nieudane próby pokonania zachodniej ściany Makalu
• 1982 – trawers grani Broad Peaku i wejście na szczyt (30 lipca)
• 1 lipca 1983 – Gaszerbrum II (8034 m) po trawersie grani wschodniej z dziewiczego dotąd Gasherbrum II East (7772 m)
• 23 lipca 1983 – Gaszerbrum I (8080 m) nową drogą ścianą południowo-zachodnią
• 16 lipca 1984 – Broad Peak Middle
• 17 lipca 1984 – Broad Peak (8051 m)– zakończenie trawersu trzech szczytów masywu
• 1985 – pierwsze przejście zachodniej ściana Gaszerbruma IV (7925 m), bez wejścia na wierzchołek, wraz z Robertem Schauerem
• 1988 – pierwsze przejście wschodniej ściany iglicy Trango Nameless Tower (6238 m) z Erhardem Loretanem, czwarte wejście na szczyt w ogóle
• 21 września 1990 – południowo-zachodnia ściana Czo Oju (8201 m, z Loretanem i Jeanem Troilletem)
• 3 października 1990 – południowo-zachodnia ściana Sziszapangmy (8027 m), bez wejścia na wierzchołek główny, z Loretanem i Troilletem
• 1997 – próba wejścia na Nanga Parbat z Erhardem Loretanem.